Ή, ελληνιστί, χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί.
Αυτό το Αφρικανικό ρητό έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και δίνει έμφαση στην ιδέα ότι για να μεγαλώσει ένα παιδί σωστά χρειάζεται αγάπη, επίβλεψη και επιρροές από πολλά πρόσωπα. Είναι το πρότυπο της εκτεταμένης οικογένειας, κάτι που στην Κύπρο υπάρχει βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα μας.
Το ίδιο, μπορώ να πω με βεβαιότητα, συμβαίνει και στην ιατρική. Χρειάζεται ένα «χωριό» για τη μέγιστη ωφέλεια στην περίθαλψη ενός ασθενούς.
Ξεκινώντας από την άμεση οικογένεια, ο προσωπικός γιατρός παίρνει το ρόλο του γονέα. Όπως όμως ο γονέας εμπιστεύεται το παιδί του στους παππούδες και γιαγιάδες όταν πάει δουλειά, στο δάσκαλο όταν το παίρνει στο σχολείο, στο γιατρό όταν είναι άρρωστο, ο ασθενής έχει τον προσωπικό του γιατρό που είναι το πιο κοντινό του πρόσωπο με τη συμμετοχή άλλων ειδικοτήτων ανάλογα με τις ανάγκες του.
Είναι ειρωνικό πως ενώ σε άλλες χώρες ο θεσμός της οικογένειας φθίνει και ο θεσμός της ιατρικής ομάδας ενδυναμώνεται, στην Κύπρο συμβαίνει το αντίθετο. Έχουμε δυνατές, δεμένες οικογένειες αλλά η ιατρική περίθαλψη είναι ακόμα σε ατομικό, αποσπασματικό στάδιο. Αυτό μπορεί να αποβεί ζημιογόνο για τον ασθενή που, έχοντας πολλά διαφορετικά ζητήματα στον τομέα της υγείας του βλέπει πολλές διαφορετικές ειδικότητες χωρίς σύνδεση και συνεννόηση μεταξύ τους.
Με την έναρξη του ΓΕΣΥ η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει προβάδισμα από τις άλλες χώρες. Χωρίς το μειονέκτημα της αποδυναμωμένης οικογένειας, η ιατρική περίθαλψη έχει τη δυνατότητα να ενδυναμωθεί κι αυτή. Το «ζειν» και το «ευ ζειν» έρχονται κοντά, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής του πληθυσμού.
Η ιατρική ομάδα λειτουργεί ως μια οικογένεια, με επίκεντρο τον ασθενή και πάντα με στόχο την παροχή της καλύτερης δυνατής φροντίδας τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά. Μιλώντας για ιατρική ομάδα φυσικά δεν εννοώ μόνο τον προσωπικό γιατρό και 2-3 ειδικούς. Μιλάμε για μια μεγάλη, πολύπλευρη ομάδα που αποτελείται από προσωπικούς γιατρούς, ειδικούς γιατρούς, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές, διαγνωστικούς τεχνικούς, φαρμακοποιούς, βιοχημικούς, ψυχολόγους κλπ. Η λίστα μεγάλη και δυναμική, που αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες.
Στο Αγγλικό σύστημα (το μόνο που ως τώρα έχω εμπειρία από την πλευρά του γιατρού), ο ασθενής είναι εγγεγραμμένος σε ιατρείο, όχι σε προσωπικό γιατρό. Το ιατρείο του κατονομάζει τον υπεύθυνο γιατρό του, χωρίς όμως ο ασθενής να είναι αναγκασμένος να δει μόνον αυτόν. Ο ασθενής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τον γιατρό του ανάλογα με τις ανάγκες και τα γούστα του, από την ομάδα του ιατρικού κέντρου. Αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι αν ένας γιατρός αποφασίσει να μετακομίσει κάπου μακριά ο ασθενής δε θα χάσει την ομάδα ούτε θα υπάρξει διακοπή στη φροντίδα του. Αν πάλι ο ασθενής δεν είναι ικανοποιημένος από το Ιατρικό Κέντρο, ή θέλει να ακολουθήσει τον γιατρό της προτίμησης του, μπορεί εύκολα να κάνει μεταγραφή σε ένα άλλο.
Αυτό προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Κατ’ αρχήν, δεν υπάρχει περίπτωση ο ασθενής να μην βρει ραντεβού να δει γιατρό, αν κάτι επείγει και ο συνήθης γιατρός του δεν είναι εκεί. Αν πάλι θέλει να δει κάποιον συγκεκριμένο γιατρό έχει την επιλογή να το κάνει. Μπορεί επίσης να δει διαφορετικό γιατρό για διαφορετικά ζητήματα. Μπορεί πχ μια κοπέλα που βλέπει συνήθως κάποιον άντρα, να έχει γυναικολογικό πρόβλημα και να προτιμά να εξεταστεί από γυναίκα. Μπορεί επίσης να χρειάζεται κάποια μικροεπέμβαση την οποία ο συνηθισμένος της γιατρός να μην μπορεί να κάνει. Θα της δοθεί ραντεβού με συνάδελφο ο οποίος κάνει αυτές τις επεμβάσεις.
Αν ο ασθενής έχει παραπεμφθεί σε ειδικό, ο ειδικός θα γράψει στον προσωπικό γιατρό του. Η επιστολή θα πάει στο ιατρικό κέντρο όπου θα μπει στον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενούς και η τυχόν νέα διάγνωση θα κωδικοποιηθεί και θα ενσωματωθεί με τις υπόλοιπες πληροφορίες. Την επόμενη φορά που ο ασθενής θα δει το γιατρό του, οι πληροφορίες θα είναι εκεί, έτοιμες, με το συνάδελφο που τον βλέπει να μπορεί να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα.
Στις (συνήθως) εβδομαδιαίες συναντήσεις της ομάδας, συζητούμε μεταξύ μας τις ενδιαφέρουσες και πιο δύσκολες περιπτώσεις. Εκεί υπάρχει η δυνατότητα να ακουστούν περισσότερες γνώμες και να βρεθεί μια λύση σε ένα πρόβλημα που ένας γιατρός από μόνος του μπορεί να μην το είχε σκεφτεί. Μερικές φορές μόνο και μόνο η περιγραφή κάποιας περίπτωσης σε κάποιον άλλο βοηθά και τον ίδιο να σχηματίσει μια πιο ολοκληρωμένη ιδέα.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά πριν καιρό, όταν ένας ασθενής μου με διαβήτη έκανε μεγάλη πρόοδο και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του ομαλοποιήθηκαν. Ήταν αρκετά ενθουσιασμένος, μαζί του κι εγώ, που επιτέλους καταφέραμε να ελέγξουμε το διαβήτη του. Όταν το ζάχαρο συνέχισε να πέφτει όμως, παρόλο ότι είχαμε ήδη σταματήσει τα περισσότερα φάρμακα του, άρχισα να διερωτώμαι αν πρέπει να ανησυχήσω για κάτι άλλο. Συζητώντας το με ένα συνάδελφο, με πληροφόρησε για ένα πεπτίδιο το οποίο μιμείται την ινσουλίνη και είναι παράγωγο καρκινικών κυττάρων. Με αυτή την πληροφορία, κάλεσα πίσω τον ασθενή μου και ξεκίνησα νέες διερευνήσεις. Με μεγάλη μας ανακούφιση διαπιστώσαμε ότι προλάβαμε τον καρκίνο που είχε στον προστάτη σε στάδιο με μεγάλες πιθανότητες πλήρους αποθεραπείας.
Με τη σειρά μου εγώ, παρουσίασα αυτή την περίπτωση με άλλους συναδέλφους, οι οποίοι δεν είχαν υπόψη τους αυτή την πληροφορία (ήταν οικογενειακοί γιατροί, όχι ογκολόγοι) και με τη σειρά τους κι αυτοί άρχισαν να διερευνούν λίγο βαθύτερα παρόμοιες περιπτώσεις, πριν αρχίσουν να πανηγυρίζουν ότι αντέστρεψαν το διαβήτη κάποιου (παρόλον ότι η αντιστροφή του διαβήτη τύπου 2 είναι και δυνατή και εφικτή και επιθυμητή).
Βρίσκω πολύ ενθαρρυντικό το ότι μπορώ ανά πάσα στιγμή να καλέσω ένα συνάδελφο από δίπλα για δεύτερη γνώμη (έρχεσαι να δεις ένα εξάνθημα; Φαίνεται έρπης αλλά κάτι δεν κολλά…), τη φαρμακοποιό για ένα φάρμακο που ετοιμάζομαι να συνταγογραφήσω (μήπως αυτό το χάπι περιέχει λακτόζη ως συντηρητικό; Ο ασθενής μου έχει δυσανεξία…), το νοσηλευτή για να κάνει ένα επείγον καρδιογράφημα ή να πάρει δείγμα αίματος κλπ.
Κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι αλάνθαστος ή μπορεί μόνος του να χειριστεί όλες της πτυχές μιας ασθένειας. Είναι τουλάχιστον επικίνδυνο να πιστέψει κάποιος ότι είναι μια ομάδα από μόνος του. Κατά το αγγλικό, no man is an island…
Ένας από τους λόγους που με χαρά δέχτηκα να ενταχθώ στην ιατρική ομάδα του Απ. Λουκά είναι ότι θα υπάρχει αυτή η ομάδα ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού που θα εργάζεται για όλους τους ασθενείς. Το γεγονός ότι στο ΓΕΣΥ κάθε ασθενής είναι υποχρεωμένος να εγγραφεί σε ένα και μόνο προσωπικό γιατρό πιστεύω ότι είναι λανθασμένο, ως προς το ότι διαιωνίζει την ιδέα της σπασμωδικής, τεμαχισμένης φροντίδας που ελλοχεύει τον κίνδυνο του λάθους. Γι’ αυτό και στον Απ. Λουκά στοχεύουμε στο κάθε ασθενής να είναι μεν γραμμένος επίσημα στον προσωπικό του γιατρό, αλλά θα είναι παράλληλα μέλος μιας μεγάλης ομάδας, μιας «οικογένειας» που με επίκεντρο το καλώς νούμενο συμφέρον του και την παροχή μέγιστης ποιότητας φροντίδας, θα έχει την επιπρόσθετη δικλείδα ασφάλειας πως η περίπτωση του θα συζητηθεί και πολλά μυαλά θα συμβάλουν με τις ξεχωριστές γνώσεις και εμπειρίες τους ώστε να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή αγωγή.
BEd, MBBS, MRCGP
Προσωπικός Ιατρός
Ιατρικό Κέντρο Απόστολος Λουκάς
