Στην ουσία της ενημέρωσης των πολιτών για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στο Γενικό Σύστημα Υγείας άρχισε να μπαίνει ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, ο οποίος εξέδωσε πρόσφατα και σχετικό ενημερωτικό έντυπο.  

Με δεδομένο ότι ο κάθε πολίτης θα αρχίσει να καταβάλλει τις εισφορές του στο ΓεΣΥ την 1η Μαρτίου, σε τρεις περίπου μήνες από σήμερα δηλαδή, η ενημέρωση των πολιτών καθίσταται πλέον αδήριτη ανάγκη.  

Τα ποσοστά των εισφορών καθορίζονται από την ίδια τη νομοθεσία και καθορίστηκαν ύστερα από έντονη διαβούλευση μεταξύ Κυβέρνησης, εργοδοτών, συντεχνιών και Βουλής.  

Ο πολίτης λοιπόν θα πρέπει να γνωρίζει ότι από την 1η Μαρτίου θα αρχίσει να καταβάλλει στο Ταμείο του ΓεΣΥ (η αποκοπή θα γίνεται αυτόματα και κατά τα πρότυπα των αποκοπών από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων) το 1,7% του μισθού του εάν είναι μισθωτός και το 2,55% των απολαβών του εάν είναι αυτοτελώς εργαζόμενος. 

Αναλυτικά, από την 1η Μαρτίου 2019 και για ένα χρόνο οι εργαζόμενοι θα καταβάλλουν το 1,7% των εισοδημάτων τους, οι εργοδότες το 1,85% (επί των εισοδημάτων του κάθε υπαλλήλου τους ξεχωριστά), το κράτος το 1,65% για τον κάθε δικαιούχο. Για τους αυτοτελώς εργαζόμενους το ποσοστό της εισφοράς για την πρώτη φάση εφαρμογής του ΓεΣΥ καθορίστηκε στο 2,55% και για τους συνταξιούχους και εισοδηματίες στο 1,7%.  

Παραδείγματα:  

Τον Μάρτιο του 2019 και μέχρι τον Μάρτιο του 2020, ένας μισθωτός με μηνιαίο ακάθαρτο εισόδημα €1.000 θα καταβάλλει συνολικά €17 κάθε μήνα (1.000 Χ 1,7%).  

Τα ποσοστά αυτά θα αλλάξουν από την 1η Μαρτίου 2020 όταν το ΓεΣΥ θα οδεύει προς την πλήρη εφαρμογή του, την 1η Ιουνίου 2020. Κατά τη δεύτερη λοιπόν φάση οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, αξιωματούχοι και οι εισοδηματίες θα καταβάλλουν το 2,65% των εισοδημάτων τους, οι εργοδότες το 2,9% για κάθε υπάλληλό τους, το κράτος 4,55% για τον κάθε εργαζόμενο. Για τους αυτοτελώς εργαζόμενους το ποσοστό της εισφοράς έχει καθοριστεί στο 4%.  

Η συλλογή των εισφορών θα γίνεται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Τμήμα Φορολογίας και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει ο κάθε δικαιούχος (μισθωτός, αυτοτελώς εργαζόμενος, συνταξιούχος κ.λπ.).  

Η έναρξη της καταβολής των εισφορών από τον Μάρτιο κρίθηκε αναγκαία αφού θα πρέπει το Ταμείο του ΓεΣΥ να διαθέτει απόθεμα προκειμένου να αρχίσει να παρέχει υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες από τον Ιούνιο του 2019. 

Το ποσοστό βεβαίως των εισφορών που θα αρχίσουμε να καταβάλλουμε σε τρεις μήνες θα είναι μειωμένο επειδή κατά την πρώτη φάση εφαρμογής του ΓεΣΥ και οι υπηρεσίες που θα λαμβάνουμε δεν θα είναι πλήρεις.  

Στην πρώτη φάση (1η Ιουνίου 2019 – 31η Μαρτίου 2019) θα γίνει εισαγωγή των υπηρεσιών Προσωπικού και Ειδικού Ιατρού, εργαστηριακών εξετάσεων και φαρμάκων για εξωνοσοκομειακούς ασθενείς.  Στην πλήρη εφαρμογή του Συστήματος, δηλαδή από την 1η Ιουνίου 2020, θα εισαχθούν στο ΓεΣΥ οι υπηρεσίες ενδονοσοκομειακής φροντίδας υγείας, Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών, ασθενοφόρων, νοσηλευτών και μαιών, άλλων επαγγελματιών υγείας, ανακουφιστικής φροντίδας, ιατρικής αποκατάστασης, προληπτικής οδοντιατρικής φροντίδας και κατ’ οίκον επισκέψεων.  

Δικαιούχοι του Συστήματος θα είναι:  

Όλοι οι πολίτες που έχουν τη συνήθη διαμονή τους στις ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές και:  

– Είναι Κύπριοι πολίτες 
– Ευρωπαίοι πολίτες που εργάζονται ή έχουν αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής σύμφωνα με τις πρόνοιες της εθνικής νομοθεσίας
– Πολίτες τρίτης χώρας οι οποίοι έχουν αποκτήσει νόμιμα δικαίωμα μόνιμης διαμονής ή δικαίωμα ίσης μεταχείρισης σύμφωνα με τις πρόνοιες της εθνικής νομοθεσίας
– Τα μέλη της οικογένειας των κατηγοριών αυτών
– Πρόσφυγες και πρόσωπα με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας

Το ΓεΣΥ, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας, θα «παρέχει διά βίου οικονομική προστασία για τον κάθε δικαιούχο ακόμα και για απρόβλεπτες και δαπανηρές ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας». Είναι επίσης σημαντικό να τονιστεί ότι «το δικαίωμα στην υγεία στα πλαίσια του ΓεΣΥ είναι ανεξάρτητο από την καταβολή εισφοράς. Δικαιούχοι χωρίς εισοδήματα (άνεργοι, παιδιά, φοιτητές, στρατιώτες κ.ά.) θα έχουν  επίσης ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας». 

Για να μπορέσουν οι δικαιούχοι να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες που θα παρέχονται μέσω του Γενικού Συστήματος Υγείας θα πρέπει να επιλέξουν τον Προσωπικό τους Ιατρό και να εγγραφούν στον κατάλογό του. Ο ΟΑΥ αναμένεται ότι θα καλέσει τους πολίτες να προχωρήσουν στις εγγραφές τους περί τα τέλη Ιανουαρίου – αρχές Φεβρουαρίου 2019.  

Η εγγραφή στο ΓεΣΥ και στον Προσωπικό Ιατρό θα γίνεται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου ή κατόπιν επίσκεψης του δικαιούχου σε Προσωπικό Ιατρό.  
Ο κάθε Προσωπικός Ιατρός θα δικαιούται να εγγράψει στον κατάλογό του μέχρι και 2.500 ασθενείς. Προσωπικός Ιατρός μπορεί να είναι γιατρός με ειδικότητα στη γενική ιατρική, παθολόγος, παιδίατρος για τα παιδιά κάτω των 15 ετών, γηρίατρος για τα άτομα άνω των 65 ετών «ή άλλος γιατρός ο οποίος, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, διαθέτει ειδική εκπαίδευση στη γενική ιατρική αναγνωρισμένη από το Ιατρικό Συμβούλιο Κύπρου ή διαθέτει πιστοποιητικό που βεβαιώνει το δικαίωμα «άσκησης δραστηριοτήτων του γιατρού γενικής ιατρικής στο πλαίσιο του εθνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Κύπρο ή σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ».  

Ο Προσωπικός Ιατρός θα έχει την ευθύνη να κάνει τις πρώτες διαγνώσεις και να δώσει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Στις περιπτώσεις όπου χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες, τότε ο Προσωπικός Ιατρός θα εκδίδει σχετικό παραπεμπτικό για επίσκεψη σε ειδικό γιατρό. Το παραπεμπτικό θα αναφέρει την ειδικότητα του ιατρού, π.χ. επίσκεψη σε καρδιολόγο, και ο ασθενής θα μπορεί να επισκεφθεί τον καρδιολόγο της επιλογής του. Ο Ειδικός Ιατρός μπορεί να είναι γιατρός που εργάζεται στα κρατικά αυτόνομα νοσοκομεία ή στον ιδιωτικό τομέα (αρκεί ο γιατρός να είναι συμβεβλημένος με τον ΟΑΥ). 

Στις περιπτώσεις που ένας Προσωπικός Ιατρός απουσιάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως για την παρακολούθηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων στο εξωτερικό, άδεια ανάπαυσης κ.λπ., θα έχει την ευθύνη να καθορίσει άλλον Προσωπικό Ιατρό, ο οποίος θα τον αντικαθιστά κατά την περίοδο της απουσίας του. Η απουσία του ΠΙ και ο αντικαταστάτης του θα γνωστοποιούνται στους δικαιούχους που είναι εγγεγραμμένοι στη λίστα του απόντα ΠΙ. Σε περίπτωση που ένας δικαιούχος δεν είναι ευχαριστημένος από τις υπηρεσίες του Προσωπικού Ιατρού που αρχικά επέλεξε, θα έχει το δικαίωμα ανά εξαμηνία να αλλάζει Προσωπικό Ιατρό. Για τα παιδιά το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι γονείς θα μπορούν να αλλάξουν παιδίατρο διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.  

Εκτός από τον Προσωπικό Ιατρό βεβαίως, οι δικαιούχοι στο πλαίσιο του ΓεΣΥ εξάλλου «θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον Ειδικό Ιατρό, φαρμακείο, εργαστήριο, νοσηλευτήριο ή άλλον παροχέα του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα από όπου επιθυμεί να εξυπηρετηθεί (αρκεί ο συγκεκριμένος πάροχος υπηρεσιών υγείας να είναι συμβεβλημένος με το Σύστημα).  

Εάν ο δικαιούχος επισκεφθεί Ειδικό Ιατρό ύστερα από παραπομπή του από τον Ειδικό Ιατρό, θα καταβάλει το ποσό των €6 ως συμπληρωμή. Εάν επιλέξει να επισκεφθεί χωρίς παραπομπή τον Ειδικό Ιατρό, θα καταβάλει το ποσό των €25. 

Ωστόσο, θα υπάρχουν και εξαιρέσεις. Δηλαδή, οι δικαιούχοι θα έχουν το δικαίωμα απευθείας πρόσβασης χωρίς την εξασφάλιση παραπεμπτικού από τον Προσωπικό Ιατρό στους γυναικολόγους και μαιευτήρες για γυναικολογικά θέματα για γυναίκες που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους, στους οδοντίατρους για παροχή προληπτικής οδοντιατρικής φροντίδας καθώς και στα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ).  

Συμπληρωμές και συνεισφορές  

Ο δικαιούχος για τις υπηρεσίες που θα λαμβάνει από το σύστημα θα καταβάλλει μικρά ποσά συμπληρωμής. Αυτά τα ποσά θα καταβάλλονται κατά τη λήψη υπηρεσιών από ειδικούς γιατρούς, εργαστήρια, φαρμακεία, νοσηλευτές, μαίες, άλλους επαγγελματίες υγείας και τα ΤΑΕΠ, όπως για παράδειγμα €1 ανά φαρμακευτικό προϊόν, €1 ανά εργαστηριακή εξέταση, €6 ανά επίσκεψη σε ειδικό γιατρό. Σημειώνεται ότι η πρόσβαση σε προσωπικούς γιατρούς και σε ενδονοσοκομειακή φροντίδα υγείας είναι δωρεάν. Η ετήσια οροφή συμπληρωμών ανά άτομο είναι για τον γενικό πληθυσμό €150, για τους χαμηλοσυνταξιούχους €75, για τους λήπτες βοηθήματος/ΕΕΕ, €75 και για τα παιδιά €75. Αυτό σημαίνει ότι το μέγιστο ποσό που θα καταβάλει ένας δικαιούχος (που ανήκει στον γενικό πληθυσμό), σε συμπληρωμές για ένα χρόνο δεν θα ξεπερνά τα €150. Αξίζει να αναφερθεί ότι η συνεισφορά των €25  που θα καταβάλλει ο δικαιούχος για την απευθείας πρόσβαση σε ειδικό γιατρό δεν θα λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό των συνολικών του συμπληρωμών.  

Τι θα καλύπτει το Σχέδιο

Οι υπηρεσίες που θα προσφέρει το Γενικό Σχέδιο Υγείας είναι:

• Φροντίδα υγείας από προσωπικούς γιατρούς
• Φροντίδα υγείας από ειδικούς γιατρούς
• Φάρμακα
• Εργαστηριακές εξετάσεις
• Ενδονοσοκομειακή φροντίδα υγείας
• Φροντίδα υγείας σε περιπτώσεις ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών
• Μεταφορά με ασθενοφόρο 
• Φροντίδα υγείας από νοσηλευτές, μαίες κλινικούς ψυχολόγους, κλινικούς διαιτολόγους, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και λογοπαθολόγους
• Προληπτική οδοντιατρική φροντίδα υγείας
• Ανακουφιστική φροντίδα υγείας και ιατρική αποκατάσταση

 Οι υπηρεσίες αυτές θα προσφέρονται από τα νοσηλευτήρια-κέντρα Υγείας του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (κρατικά) και από όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία, κλινικές, ιδιώτες γιατρούς, ιδιώτες φαρμακοποιούς, κλινικά εργαστήρια, διαγνωστικά κέντρα κ.λπ, που θα συμβληθούν με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας. Οι δικαιούχοι θα μπορούν να ενημερώνονται συνεχώς για τους παρόχους υπηρεσιών Υγείας, οι οποίοι θα συμμετέχουν στο ΓεΣΥ και θα έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν τον επαγγελματία υγείας, ο οποίος θα τους εξυπηρετήσει στο πλαίσιο του Συστήματος.  

Με αυτό το δεδομένο σημαίνει ότι θα αλλάξει και ο τρόπος με τον οποίο οι δικαιούχοι θα προμηθεύονται τα φάρμακά τους. Πρώτη και κύρια αλλαγή το γεγονός ότι θα απευθύνονται στα ιδιωτικά φαρμακεία. Από το φαρμακείο της γειτονιάς τους δηλαδή. Δεύτερη αλλαγή το γεγονός ότι δεν θα πληρώνουν για τα φάρμακα τους στις τιμές που σήμερα πληρώνουν αλλά, εάν επιλέξουν τα σκευάσματα που ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας θα μας προσφέρει θα καταβάλλουν μόνο  €1 για κάθε συσκευασία και εάν επιλέξουν ένα άλλο αντίστοιχο σκεύασμα επειδή αυτό κρίνουν κατάλληλο για τη δική τους περίπτωση,  θα καταβάλλουν μόνο τη διαφορά στην τιμή. 

Το ύψος συμπληρωμών ανά υπηρεσία

Οι συμπληρωμές είναι η λέξη που προστίθεται στο λεξιλόγιο μας σε σχέση με το ΓεΣΥ. Το ύψος αυτών των συμπληρωμών όπως καθορίστηκαν είναι:

• Για επίσκεψη στον ειδικό γιατρό €6.
• Για τις διαγνωστικές εξετάσεις €10 ανά εξέταση.
• Για τα φάρμακα €1 ανά συσκευασία
• Για τις εργαστηριακές εξετάσεις  €1 ανά εξέταση, με οροφή ανά έντυπο παραπομπής για κάθε κατηγορία εργαστηριακής εξέτασης τα €10 . Δηλαδή, εάν σε ένα παραπεμπτικό ο γιατρός ζητήσει τη διενέργεια για παράδειγμα 12 εξετάσεων/αναλύσεων της ίδιας κατηγορίας,  ο ασθενείς δεν θα καταβάλλει €12 αλλά θα καταβάλλει μόνο €10 ως συμπληρωμή. 
• Για επίσκεψη σε άλλους επαγγελματίες υγείας (π.χ. φυσιοθεραπευτές)  €10 για κάθε επίσκεψη.
• Για επίσκεψη στα ΤΑΕΠ,  €10 
• Για επίσκεψη σε νοσηλευτή/μαία, €6.  

Από τις συμπληρωμές εξαιρούνται συγκεκριμένες ομάδες ατόμων όπως:  

Από τη συμπληρωμή €10 στα ΤΑΕΠ εξαιρούνται τα μέλη σωμάτων ασφαλείας, οι έφεδροι και εθνοφύλακες εν ώρα υπηρεσίας και στα πλαίσια εκτέλεσης υπηρεσιακών καθηκόντων.  

Για όλες τις υπηρεσίες απαλλάσσονται, οι εθνοφρουροί, οι ανάπηροι αγώνων, οι αιχμάλωτοι πολέμου του 1974 και οι εξαρτώμενοί τους, οι εξαρτώμενοι από αγνοούμενους, ανάπηρους ή πεσόντες, τα άτομα που κατέχουν ταυτότητα νοσηλείας η οποία εκδόθηκε από την επιτροπή ανακούφισης παθόντων, οι ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή ψυχική διαταραχή, τα άτομα με νοητική υστέρηση, οι ένοικοι ιδρυμάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες, τα παιδιά που είναι εμπιστευμένα στη φροντίδα του Κράτους, κατάδικοι και άτομα υπό σύλληψη, ανασφάλιστοι ηλικιωμένοι. Έλληνες πολίτες και ασθενείς που διαμένουν στη Στέγη Αγίου Χαραλάμπους.  

Η αποκοπή των εισφορών

Οι δικαιούχοι θα καταβάλλουν εισφορές. Η καταβολή θα γίνει μέσω διαφορετικών μηχανισμών. 

• Στην περίπτωση των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων του Δημοσίου καθώς και των αξιωματούχων του Κράτους, η παρακράτηση θα γίνεται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους
• Οι εισοδηματίες και οι άλλοι αξιωματούχοι (πχ δήμαρχοι κλπ) θα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Τμήματος Φορολογίας.  
• Για τους μισθωτούς η παρακράτηση του ποσοστού τους θα γίνεται κατευθείαν από τη μισθοδοσία τους κατά τα πρότυπα καταβολής των εισφορών τους στο ταμείο Κοινωνικών ασφαλίσεων (μέσω του εργοδότη για τους μισθωτούς. Ο εργοδότης μέσω της ίδιας διαδικασίας θα καταβάλλει τη δική του εισφορά για κάθε υπάλληλο του επίσης κατά τα πρότυπα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων).
• Πέραν των μισθωτών,  το ίδιο θα ισχύσει για όσους καταβάλλουν εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αυτοτελώς εργαζόμενους και συνταξιούχους οι οποίοι λαμβάνουν σύνταξη από το συγκεκριμένο Ταμείο.
• Για αυτούς που λαμβάνουν σύνταξη από άλλα συνταξιοδοτικά ταμεία, η αποκοπή θα γίνεται από το Ταμείο από το οποίο λαμβάνουν τη σύνταξή τους. 
• Για τους εισοδηματίες και τους αξιωματούχους (πλην των αξιωματούχων του Κράτους), οι αποκοπές θα γίνονται μέσω του Τμήματος Φορολογίας βάσει διαδικασιών που καθορίζονται στους Κανονισμούς. 
• Στην περίπτωση των πολλαπλών εργοδοτών (οικιακοί βοηθοί), ο κάθε εργοδότης θα έχει την υποχρέωση να καταβάλλει το ποσοστό της εισφοράς του στον υπάλληλο ανάλογα με τον μισθό που λαμβάνει. Με τον ίδιο τρόπο ο εργαζόμενος θα καταβάλλει εισφορά για τον μισθό που λαμβάνει από κάθε εργοδότη. 

 Σύμφωνα με τη διαδικασία που καθορίζεται από τους Κανονισμούς, οι πολίτες δεν θα χρειαστεί να προβούν σε κάποιες ιδιαίτερες ενέργειες για την έναρξη της καταβολής των εισφορών τους.  

Όλα τα χρήματα που θα συλλέγονται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το Τμήμα Φορολογίας θα μεταφέρονται στη συνέχεια στο Ταμείο Ασφάλισης Υγείας που θα λειτουργεί υπό τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και θα αποτελεί στην ουσία τον προϋπολογισμό με τον οποίο θα λειτουργεί το ΓεΣΥ. 

Πηγή: PhileNews